|
TUNUS CUMHURİYETİ
Tunus Cumhuriyeti (El-Cumhuriyyetut-Tunisiyye) Kuzey Afrika’da, Akdeniz’e kıyısı olan bir Arap ülkesidir. Batısında Cezayir, doğusunda Libya, kuzeyinde Akdeniz, güneyinde Büyük Sahra çölü yer alır. Başkenti Tunus, yüzölçümü 164.150 km², nüfusu 10.432.500 olan ülkenin büyük şehirleri; Kayravan, Sus, Sefakis, Aryana, Binzart, Ettadhamen’dir.
Tunus, Fenike kökenli Kartaca uygarlığıyla anılır. Kartacalılar, Sicilya ve İspanya'ya kadar koloniler kurmuşlardır. Yeni kurulmakta olan Roma İmparatorluğu için ilk gerçek tehdit olmuşlardır. Ama Pön Savaşları sonucu yenilip Tunus'tan sürülmüşlerdir. Roma egemenliğinde Afrika eyaleti olarak yönetilmiştir. Barbaros Hayreddin Paşa ve Turgut Reis 1556’da Gafsa’yı, 1558’de Kayrevan’ı ele geçirdiler. Tunus’un doğu ve güney sahilleri Osmanlıların eline geçti. Cerbe adası deniz üssü olarak kullanıldı. Barbaros Hayreddin Paşa, İspanya’daki Endülüslü Müslümanlardan 100.000 kadarını kurtararak Kuzey Afrika’ya getirdi. Nihayet 1574’te Uluç Ali Reis ile Sinan Paşa, Tunus şehrini ele geçirmek suretiyle bütün Tunus, Osmanlı Devleti’nin bir eyaleti haline geldi. Tunus'un bu statüsü 1881'e kadar sürmüştür. Bu dönemde Tunus'u kendilerine “Beyler” denen halifeye bağlı yerel yöneticiler yönetiyorlardı. 12 Mayıs 1881'de Tunus, Fransız sömürgeciler tarafından işgal edildi. Bundan sonra Fransızlar ülkeye “yüksek komiser” dedikleri genel vali tayin ederek yönetmeye başladılar. Fransızlar kendi adamları olan Burgiba'nin konumunu sağlama aldıktan sonra 20 Mart 1956'da işgale son vererek Tunus'un bağımsızlığını tanıdılar. Bağımsızlık sonrasında Burgiba, cumhurbaşkanlığına getirildi. 7 Kasım 1987'de Zeynelabidin bin Ali, Burgiba'ya karşı bir darbe gerçekleştirerek yönetimi ele aldı. Ülkede yaşanan “Yasemin Devrimi” sonucunda Zeynelabidin bin Ali, 14 Ocak 2011’de Tunus’tan kaçtı.
Tunus nüfusunun %96,5'ini Araplar oluşturmaktadır. Arapların tamamına yakını Müslümandır. Bunun yanı sıra ülkenin güneyinde %3 oranında Berberiler vardır. Berberilerin tamamı Müslümandır. Ayrıca az sayıda Yahudi ve Avrupa kökenli Hıristiyan bulunmaktadır. Resmi dil Arapçadır. Halkın çoğunluğu Arapçanın yanı sıra Fransızcayı da konuşabilmektedir. Resmi din İslâm'dir. Halkın %99,3'ü Müslümandır. Kalan nüfusu Hıristiyanlarla Yahudiler oluşturmaktadır. Müslümanların bir kısmı Harici-Ibadi, kalanı Sünnidir. Sünnilerin de çoğunluğu Maliki, az bir kısmı Hanefidir. Hıristiyanlarin çoğunluğu Katolik, az bir kısmı Protestandır.
Ülkenin kuzeyinde Akdeniz iklimi, güneyde ise kurak step iklimi hâkimdir. Savanlar ülkede önemli yer tutmaktadır. Dağlar kıyıya paralel uzanır. Ülkenin güneyinde mevsimsel sığ ve büyük tuz gölleri vardır. Ülke topraklarının %55'i tarıma elverişlidir. Ancak bu alanın %35'i ekilebilir topraklardan oluşmaktadır. Tarıma elverişli alanlar daha çok Akdeniz kıyısındaki Mecerda bölgesindedir. Tunus ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık, madencilik ve turizme dayanır. Çalışan nüfusun %22'si tarım alanında iş görmektedir. En çok üretilen tarım ürünleri zeytin, tahıl, şeker pancarı, turunçgiller, üzüm ve çeşitli meyve ve sebzelerdir. Tunus, zeytincilikte dünyadaki ilk on ülkeden biridir. Tunus önemli miktarda fosfat, demir, çinko ve kurşun rezervlerine sahiptir. Bunun yanı sıra bazı bölgelerde ham petrol ve doğal gaz da üretilmektedir.
|
LAZURİ
