|
TRANSKAFKASYA SOVYET SOSYALİST FEDERE CUMHURİYETİ
Transkafkasya Sovyet Sosyalist Federe Cumhuriyeti, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan kısa süreli Sovyet Cumhuriyetidir. 12 Mart 1922- 5 Aralık 1936 tarihleri arasında hüküm süren Federe Cumhuriyetin başkenti Tiflis, yüzölçümü 186.100 km², resmi dili; Azerice, Gürcüce, Ermenice, Rusça, para birimi Sovyet Rublesi idi.
Yaklaşık olarak bugünkü Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan coğrafyasında 1918 ve 1922’de iki federal yapı kurulmuştur. Çarlık Rusya’sında ortaya çıkan devrim hareketi; Çarlık otokrasisini yıkmakla kalmadı, Rus ordularını, o sıralar devam eden Birinci Dünya Savaşından çekti ve Çarlık Rusya’sında yaşayan halkların da nefes almasına imkân sağladı. İşte bu dönemde, 1918 Nisan’ında Güney Kafkasya’da, Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan’ın ortaklığı ile Transkafkasya Federal Cumhuriyeti kuruldu. Bu yapı, çeşitli sebepler ile uzun ömürlü olamadı ve aynı yıl dağıldı.
1919’da, yine bu federasyonun bulunduğu coğrafyada Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ve Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti kuruldu. Gürcistan’da Menşevikler, Azerbaycan’da Müsavadçılar ve Ermenistan’da da Taşnakçılar iktidara geldi. Gürcistan, Almanya’nın korumasına girdi. Birinci Dünya Savaşı sonunda Almanya ve müttefikleri yenilince İngilizler Gürcistan’ı işgal etti. 1921 Mart’ında Tiflis’te Bolşevik iktidarı kuruldu. Azerbaycanlılar, 1918- 1920 yılları arasında Kafkasya Kurultayını topladı. 1920'de Bolşevikler iktidara geldi. Ermenistan, iki buçuk yıllık bağımsızlık döneminde, ekonomik, askeri ve siyasi krizler gördü. 1920’nin Kasım’ında Sovyet ve Osmanlı ordularının aynı zamanlı işgalini yaşadı. 2 Aralık 1920'de Bolşevikler iktidara geldi.
Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan 1922’de Transkafkasya SSFC’ne katıldılar. Bu federal yapı, 1936’ya kadar yaşadı. 1936 Anayasası ile Sovyetler Birliği’nin 15 cumhuriyeti oldu. Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bu cumhuriyetlerden üçü oldu. Bu cumhuriyetler, Sovyetler Birliği’nin dağıldığı 1991 yılına kadar yaşadı.
|
LAZURİ
